ว่าด้วยการจัดการข้อเท้าและนิ้วเท้า
หากเมื่อผู้ฝึกโยคะอาสนะอาจไม่เคยใส่ใจรายละเอียดการจัดระเบียบในส่วนของฝ่าเท้าเลยหรือใส่ใจน้อยแบบผ่านๆ ลองมาเริ่มสำรวจแล้วใส่ใจการเคลื่อนไหวที่สร้างความแตกต่างในการฝึกท่าโยคะกันให้ลองทดลองได้ด้วยตนเองดูในครั้งนี้เป็นตอนที่ 2 ต่อจากคราวที่แล้ววันนี้ครูจะคุยเกี่ยวกับข้อเท้าและนิ้วเท้าค่ะ เมื่อพิจารณาจากการเคลื่อนไหวของข้อต่อในส่วนของข้อเท้าสามารถเคลื่อนไหวได้ด้วยการงอและการเหยียดหรือก็คือการกระดกขึ้นและการกระดกลงนั่นเอง ในส่วนของนิ้วเท้าก็มีการกรีดนิ้วเท้าออก เหยียดออก จะเรียกว่าเป็นการกำนิ้วเท้าก็ได้ (Point) และฝั่งตรงข้ามก็คือการพับนิ้วเท้าหรือควบคุมให้นิ้วเท้างอเข้ามานั่นเอง (Flex) ซึ่งในการจัดการข้อเท้าและนิ้วเท้านี้จะจัดระเบียบไปในทิศทางเดียวกัน จัดไปด้วยกันเพื่อให้เกิดผลที่ลึกขึ้นในการฝึกท่าโยคะอาสนะนั้นๆ
เริ่มต้นให้นักเรียนลองเริ่มสำรวจการเคลื่อนไหวของข้อเท้าของตัวเราเองดูก่อน นั่งหลังตรงวางกระดูกรองนั่งลงที่พื้นหากนั่งหลังตรงไม่ได้ให้พับผ้าวางที่กระดูกรองนั่งแล้วเหยียดขาทั้ง 2 ข้างออกมา แยกความกว้างของขาให้เท่ากับความกว้างของสะโพก จากนั้นให้ถือว่าตำแหน่งที่เท้าได้ฉากกับขาเป็น 0 องศา แล้วลองกระดกเท้าขึ้นดูซึ่งโดยปรกติแล้วข้อเท้าจะกระดกขึ้นได้ 30 องศา และกระดกลงได้ 45 องศา ข้อกลางเท้าจะไม่มีการเคลื่อนไหวส่วนข้อนิ้วเท้าจะงอและเหยียดได้พอสมควร ต่อมาจะลองเริ่มสำรวจนิ้วเท้ากัน ให้นักเรียนยืนขึ้นในท่าภูเขาโดยแยกขากว้างเท่าสะโพกแล้วเราจะเริ่มขยับเฉพาะนิ้วเท้าข้างขวาก่อนด้วยการยกนิ้วเท้าขวาขึ้นลอยจากพื้นส่วนนิ้วอื่นๆ ไม่ต้องยกค้างไว้ ประมาณ 5 วินาทีแล้ววางลงเบาๆ จากนั้นลองยกนิ้วเท้านิ้วอื่นๆดูซึ่งบางคนพอวางนิ้วโป้งเท้าแล้วให้ยกนิ้วเท้านิ้วอื่นๆ อาจควบคุมไม่ได้ทีละนิ้วแต่ยกทั้งแผงขึ้นมาเลย ลองฝึกแล้วสำรวจดูถึงการควบคุมและรับรู้ความรู้สึกของนิ้วเท้าของเราจากนั้นลองสลับทำข้างซ้ายดูเป็นการฝึกควบคุมนิ้วเท้า
รูป 1
รูป 2.2
ทีนี้ครูจะให้เชื่อมการเคลื่อนไหวของข้อเท้าควบคู่ไปกับนิ้วเท้าพร้อมๆกัน (ดูตัวอย่างจากภาพที่ 1) อย่างที่ครูเกริ่นไปตอนต้นว่าให้เคลื่อนไหวไปในทิศทางเดียวกันคือพับขึ้นและเหยียดออก (Flex and Point) ต่อมาลองฝึกให้เห็นความแตกต่างในอาสนะท่านั่ง หากเราเหยียดข้อเท้าและนิ้วเท้าออก point (ดูตัวอย่างจากภาพที่ 2.1) เมื่อเราทำท่านั่งพับตัวลงมาความตึงใต้ขาจะลดลงคือเข้าเส้นน้อยกว่าการที่เราจัดระเบียบข้อเท้าและนิ้วเท้าให้กระดกขึ้นหรือพับขึ้น Flex (ดูตัวอย่างจากภาพที่ 2.2) ลองจัดระเบียบข้อเท้ากับนิ้วเท้าดูขณะเข้าท่าอาสนะจะรู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงเล็กๆแต่ยิ่งใหญ่ถึงกับซี้ดซ้าดกันเลยทีเดียว (ตัวอย่างจากในภาพแสดงให้เห็นการจัดการข้อเท้าและนิ้วเท้าแต่ไม่ได้พับลำตัวลงมาให้ดูดังนั้นลองพับลำตัวลงมาด้านหน้าดูจะเห็นถึงความแตกต่าง) และอาสนะท่านอน (ดูตัวอย่างจากภาพที่ 3) ให้นักเรียนลองฝึกดูว่า หากเราต้องการเน้นยืดเส้นใต้ขาแล้ว การจัดการข้อเท้าและนิ้วเท้าจะให้ความรู้สึกที่เข้ามัดกล้ามเนื้อมากขึ้นโดยเฉพาะเมื่อเราพับข้อเท้าขึ้น Flex มากกว่าเหยียดออก point ให้ลองทำดูแล้วสังเกตตัวเองดูค่ะ
รูปที่ 3
CR.ขอขอบคุณภาพเขียนสีน้ำแนวอาร์ตจากคุณเจน Jane Jiit (Watercolor) , IG : janewaterblog