อารยธรรม คือ การฝึกปรือวิธีเพ้อฝัน ตันตระคือ กระบวนการทวนกลับ คือ ทำอย่างไรจะป้องกันตัวเธอเองจากการเพ้อฝันและหากเธอได้กลายเป็นคนเพ้อฝันไป แล้ว ทำอย่างไรจึงจะสัมผัสถึงความจริงที่แฝงอยู่ในตัวเธอ ทำอย่างไรจึงจะต่อเชื่อมกับมันอีกครั้ง สิ่งแรกที่ต้องเข้าใจคือเรากลายเป็นคนเพ้อผันมาตลอดได้อย่างไร
มนุษย์ ถือกำเนิดมาโดยไม่แบ่งแยก เขามิใช่ทั้งกายหรือจิต เขาเกิดมาโดยไม่แบ่งแยกในฐานะปัจเจกชนคนหนืึ่ง เขาเป็นทั้งกายและจิต แม้การพูดว่าเขาเป็นทั้งสองอย่างก็ผิดพลาด เขาคือรูปนามกายและจิตคือสองด้านแห่งการดำรงอยู่ของเขา มิใช่การแบ่งแยกเป็นสอง เป็นสองขั้วของบางสิ่งที่เราอาจเรียกว่าชีวิต พลังงานหรือสิ่งใดก็ตามแต่ ทว่ากายและจิตหาใช่สองสิ่งไม่
กระบวน การทางอารยธรรม การศึกษา วัฒนธรรม การปรับสภาวะ เริ่มด้วยการแบ่งแยก ทุกๆ คนถูกสอนมาว่าเขาเป็นสองมิใช่หนึ่งเดียว ครั้นแล้ว เราก็เริ่มติดยึดกับจิตใจมิใช่ร่างกาย กระบวนการครุ่นคิดนี่แหละกลายมาเป็นศูนย์กลางของเธอและกระบวนการครุ่นคิด เป็นเพียงขอบนอกมันหาใช่ศูนย์กลางไม่เพราะเธอสามารถดำรงอยู่ได้โดยปราศจาก การครุ่นคิด ทันที่ที่เธอดำรงอยู่โดยปราศจากการครุ่นคิด ความคิดย่อมมิใช่สิ่งจำเป็นในการดำรงอยู่ หากเธอหยั่งลึกลงสู่ห้วงสมาธิ เธอจะดำรงอยู่ และในจุดนั้นไร้ซึ่งความคิด เมื่อล่วงสู่ภาวะหลับสนิท เธอจะดำรงอยู่ทว่าจะปลอดซึ่งความคิด ความคิดสถิตอยู่เพียงขอบนอก ภาวะของเธอคงอยู่ที่ไหนสักแห่งลึกลงไปกว่าความคิด
ภาวะของเธอ หยั่งรากอยู่ในกายเธอและร่างกายเธอก็หาใช่เพียงบางสิ่งที่แยกจากการดำรงอยู่ ไม่มันคือส่วนหนึ่งของมัน ร่างกายเธอคือมวลเอกภพ มันหาใช่สิ่งอันจำกัดหรือมีทีสิ้นสุดไม่ ขณะที่เธอกำลังหายใจได้เพราะมีอากาศอยู่มีบรรยากาศอยู่ที่นั่น แต่ละขณะเธอสูดหายใจเข้าออกเอาบรรยากาศเข้ามาและออกไป หากไม่มีอากาศอยู่สักชั่วอึดใจหนึ่งเธอก็จะมอดม้วยลมหายใจคือชีวิตของเธอถ้า เช่นนั้นบรรยากาศทั้งมวลคือส่วนหนึ่งของเธอ เธอไม่อาจดำรงอยู่ได้โดยปราศจากมัน ฉะนั้นร่างกายเธอไปสิ้นสุดจริงๆ ตรงไหน ขีดจำกัดอยู่ที่ใดเล่า ไม่มีขีดจำกัดหรอก หากเธอเผ้าสังเกต หากเธอหยั่งลึกลงไป เธอจะพบว่าหามีขีดจำกัดไม่ขอบเขตของเอกภพก็คือขอบเขตของร่างกายเธอเอง เอกภพทั้งมวลรวมอยู่ในตัวเธอ ฉะนั้นร่างกายเธอจึงหาใช่แค่เพียงร่างกายไม่มันคือเอกภพของเธอและเธอก็มีราก ฐานจากมัน จิตของเธอก็เช่นกันไม่อาจดำรงอยู่ได้โดยปราศจากกายมันคือส่วนหนึ่งของมัน คือกระบวนการของมัน
จงดำรงอยู่ใดยไม่แบ่งแยก จงดำรงอยู่โดยปราศจากการครุ่นคิด จงดำรงอยู่หลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวกับสรรพสิ่ง นี่คือวิถีแห่งตันตระ
ที่มา : จากพระสูตร ในคัมภีร์แห่งความเร้นลับ